ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΡΜΟΝΙΑ (ΜΕΡΟΣ 82ο)

ΠΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Τα παιδιά μας είναι ευαίσθητα και ευάλωτα. Έχουν ανάγκη για ιδιαίτερα προσεκτική επικοινωνία

Η πιο αποτελεσματική επικοινωνία αποτελείται από 4 βήματα:

1. Αγάπη και σεβασμό για τον άλλον.

2. Αυτογνωσία του εαυτού μας - να ξέρουμε τι νιώ­θουμε, τι πιστεύουμε και γιατί.

3."Εγώ" Μηνύματα, όταν εμείς δεν νιώθουμε καλά.

4. Ενεργητική ακρόαση, όταν ο άλλος δεν νιώθει καλά.

Ας πούμε ότι το παιδί δεν έχει τους βαθμούς που θα θέλαμε εμείς ή που το ίδιο θα ήθελε.

Στάδιο 1: Να εργαστούμε με τον εαυτό μας και να νιώ­θουμε και να εκφράσουμε αγάπη και παραδοχή για το παιδί - με αυτούς τους βαθμούς - ώστε να μη το κάνουμε να νιώθει ακόμα χειρότερα.

Στάδιο 2: Να αναλύσουμε τον εαυτό μας και να δούμε τι ακριβώς νιώθουμε και γιατί. Σε τέτοια περίπτωση έχουμε και εμείς και το παιδί ένα πρόβλημα. Αλλά το δικό μας πρόβλημα είναι άλλο από το πρόβλημα του παιδιού.

Εμείς μπορεί να νιώθουμε:

1. Φόβο για το μέλλον του παιδιού.

2. Ευθύνη, ενοχή ή αποτυχία ως γονιός, διότι το παιδί μας δεν πάει καλά.

3. Ντροπή για το τι νομίζουν οι άλλοι.

4. Θυμό που το παιδί δεν προσπαθεί περισσότερο.

5. Πόνο για το παιδί και τη δυσκολία του.

Στάδιο 3: Να επικοινωνήσουμε με «Εγώ μήνυμα»

Εξηγούμε στον άλλον τα συναισθήματα μας καθώς και τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις, τις προσδοκίες, τους φόβους και τις προσκολλήσεις, που δημιουργούν αυτά τα συναισθήματα μέσα μας.

Εκφράζουμε:

1. Τα διάφορα συναισθήματα που έχουμε

2. Τις πεποιθήσεις και τους προγραμματισμούς που τα δημιουργούν.

3. Τα ερεθίσματα ή τη συμπεριφορά του παιδιού που κινητοποιούν αυτούς τους μηχανισμούς.

4. Τις αντιδράσεις που ενεργοποιούνται, συνήθως, απέναντι στο παιδί, όταν νιώθουμε έτσι.

5. Του εξηγούμε τι χρειαζόμαστε και τι ζητάμε από αυτό (ίσως κάποια βοήθεια ή αλλαγή συμπεριφοράς).

6. Μετά ζητάμε από το παιδί να μας πει πώς νιώθει και συνεχίζουμε με ενεργητική ακρόαση.

Μια πιθανή επικοινωνία μπορεί να είναι η παρακάτω:

«Γιάννη, έχω μεγάλη ανάγκη να συζητήσουμε το θέμα των βαθμών σου. Πρώτα από όλα, θέλω να σου πω ότι σε αγαπώ και ότι αξίζεις ανεξάρτητα από τους βαθμούς  δεν θέλω να έχεις άγχος για το θέμα αυτό. Δεν θέλω να μελετάς για μένα - αλλά για σένα. Θα σε αγαπώ το ίδιο ό,τι και να κάνεις.

Όμως έχω διάφορα και αντικρουόμενα συναισθήματα. Από τη μια πλευρά, δεν θέλω να σε στεναχωρήσω ή να σε καταπιέσω. Από την άλλη πλευρά, όμως, ανησυχώ για σένα και το μέλλον σου και επίσης σκέφτομαι μήπως δεν κάνω κάτι σωστά για σένα. Νιώθω ευθύνη για σένα και για το πώς τα πας μέσα στη ζωή. Δεν μπορώ να ησυχά­σω, όταν σκέφτομαι ότι μπορεί να μην είσαι καλά. Έχω την πεποίθηση ότι χρειάζεσαι καλούς βαθμούς για να πετύχεις και να είσαι ευτυχισμένος στη ζωή. Φοβάμαι ότι, αν δεν σε πιέζω τώρα, θα μου το χρεώσεις αργότερα, λέγοντας ότι δεν έκανα αυτό που έπρεπε για να σε βοηθάω.

Εκείνο που μ' ενδιαφέρει περισσότερο είναι να μάθω μήπως χρειάζεσαι κάτι από μένα που δεν σου δίνω. Έχω ανάγκη να φτιάξουμε μαζί ένα πρόγραμμα με το οποίο θα συμφωνήσεις και εσύ και το οποίο θα σε βοηθήσει να αξιοποιήσεις τις ικανότητες που έχεις μέσα σου. Θα ήθελα, επίσης, να μου πεις αν υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω για να σε βοηθήσω να νιώθεις πιο άνετα κι ευτυχισμένος. Σε παρακαλώ, εξήγησε μου τι ακριβώς πιστεύεις για την αιτία που σε εμποδίζει να αφοσιωθείς στα μαθήματα σου."

Το παιδί μπορεί να ανοιχτεί, μπορεί και όχι. Μπορεί να είναι ή να μην είναι σε θέση να συνειδητοποιήσει ποιο είναι το πρόβλημα του. Στις περισσότερες περιπτώσεις, με τη βοήθεια της ενεργητικής ακρόασης το παιδί μπορεί να φτάσει στο σημείο να καταλάβει τι συμβαίνει μέσα του.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Τώρα θέλουμε να καταλάβουμε τι νιώθει και τι πιστεύει το παιδί. Το πρόβλημα μπορεί να έχει σχέση με προστρι­βές μέσα στην οικογένεια, με συγκρούσεις με άλλα παι­διά ή με τους δασκάλους στο σχολείο, με ερωτική απο­γοήτευση, με έλλειψη αυτοπεποίθησης, με έλλειψη σωστής διατροφής, με απογοήτευση από την κοινωνία ή το εκπαιδευτικό σύστημα καθώς και με πολλές άλλες αιτίες.

Σ' αυτήν την περίπτωση η πιο αποτελεσματική μέθοδος επικοινωνίας είναι η ενεργητική ακρόαση. Ας δούμε κάποιες σύντομες οδηγίες για την ενεργητική ακρόαση:

1. Αφήνουμε τον άλλον να μιλά χωρίς να τον δια­κόπτουμε. Δεν σταματάμε τη ροή της σκέψης του από την ανάγκη μας να προβάλουμε τις δικές μας ιδέες. Όταν διακόπτουμε κάποιον, σταματάμε τη ροή της σκέψης και των λόγων του. Αυτή η ροή μπορεί να φέρει στην επιφά­νεια την αιτία του προβλήματος, που ίσως ούτε ο ίδιος να μην έχει ακόμη ανακαλύψει.

2. Κοιτάζουμε τον άλλον στα μάτια και δεν απο­στρέφουμε το βλέμμα. Καθόμαστε με το σώμα μας στραμμένο προς εκείνον και όχι στο πλάι. Δείχνουμε ενδιαφέρον για τα λόγια του άλλου και μ' αυτόν τον τρόπο τον αφήνουμε να καταλάβει ότι ακούμε συμμετέ­χοντας και νοιαζόμαστε για ό,τι λέει.

3. Σε καμία περίπτωση δεν κριτικάρουμε και δεν δίνουμε συμβουλές. Είναι πολύ σημαντικό κατά τη διάρκεια της ενεργητικής ακρόασης να μην κρίνουμε, να μην διαφωνούμε και να μην απορρίπτουμε. Στο τέλος της συζήτησης μπορούμε να εκφράσουμε πώς αισθανό­μαστε. Όταν η συζήτηση έχει ολοκληρωθεί, αν δεν συμ­φωνούμε, μπορούμε να το δηλώσουμε. Αλλά κατά τη διάρκεια της ενεργητικής ακρόασης δεν σταματάμε τη ροή του άλλου με κριτική ή απόρριψη.

4. Θέτουμε ερωτήσεις, που βοηθούν να κατανοή­σουμε πιο καθαρά τα συναισθήματα του άλλου. Οι ερω­τήσεις αυτές θα βοηθήσουν και τους δύο, εμάς και τον άλλον (στην περίπτωση αυτή - το παιδί) να καταλάβου­με ποιο είναι το πρόβλημα. Φανταζόμαστε ότι είμαστε ο άλλος, αναρωτιόμαστε πώς νιώθει και τι του συμβαίνει κι έτσι οδηγούμαστε στις σωστές ερωτήσεις. Στην αρχή μπορεί να είναι δύσκολο για κάποιους γονείς να κάνουν ερωτήσεις και να μην δίνουν συμβουλές, αλλά όσοι δοκί­μασαν αυτή τη μέθοδο τη βρήκαν ιδιαίτερα αποδοτική και με εκπληκτικά αποτελέσματα. Σε μερικές περιπτώσεις, όταν εφαρμόζουμε αυτήν την τεχνική τις πρώτες φορές, το παιδί μπορεί να εκπλαγεί και να αντιδράσει αρνητικά, ιδιαίτερα αν έχει συνηθίσει τη συνεχή κριτική μας. Αλλά αν συνεχίσουμε να δείχνουμε ενδιαφέρον και σταματήσουμε την κριτική, κάποια στιγμή το παιδί θα ανοίξει την καρδιά του. Χρειάζεται, βέβαια, να δείξουμε κάποια ευαισθησία για τον σωστό τρόπο και χρόνο που θα πλησιάσουμε το παιδί.

5. Μπορούμε να επιβεβαιώνουμε αν αυτό που καταλάβαμε είναι σωστό ή όχι. Αυτή η τεχνική χρη­σιμοποιείται από τους περισσότερους ψυχολόγους, για να βοηθήσουν ένα άτομο να ανοιχτεί και να ξεκαθαρίσει τι ακριβώς νιώθει. Απλώς επαναλαμβάνουμε στο παιδί αυτό που μας είπε αλλά με δικά μας λόγια. Αυτό βοηθά­ει εμάς να διαπιστώσουμε αν καταλάβαμε τι μας είπε και το παιδί να νιώσει ότι αποδεχόμαστε αυτό που μας είπε. Αν νιώσει ότι δεν καταλάβαμε, θα προσπαθήσει να μας το εξηγήσει με διαφορετικό τρόπο. Και θα βοηθηθούμε και οι δύο να ξεκαθαρίσουμε ό,τι το ενοχλεί.

Μερικές ερωτήσεις που μπορεί να βοηθήσουν εμάς και το παιδί να καταλάβουμε τι συμβαίνει:

1. Πώς νιώθεις εσύ - είσαι ικανοποιημένος με τους βαθ­μούς σου ή θα ήθελες καλύτερους;

2. Αν θέλεις καλύτερους βαθμούς, τι νομίζεις ότι έπαιξε ρόλο στο να σε εμποδίσει να τους έχεις;

3. Υπάρχουν θέματα που σε απασχολούν ή σε εμποδί­ζουν να συγκεντρωθείς;

4. Υπάρχει κάτι που κάνω εγώ και σε έχει ενοχλήσει;

5. Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω ή να μην κάνω και το οποίο θα σε βοηθούσε ;

6. Τι νομίζεις εσύ ότι μπορείς να κάνεις να φτάσεις στον στόχο σου.

7. Πώς νιώθεις για τα μαθήματα αυτά στα οποία είχες χαμηλούς βαθμούς;

8. Θέλεις να κάνουμε ένα πρόγραμμα για το πώς να είσαι πιο αποτελεσματικός στη μελέτη σου;

9. Τι στάση θέλεις να έχω εγώ, όταν σε βλέπω να μη συγκεντρώνεσαι ή να μη διαθέτεις τον χρόνο που χρειάζεται;

10. Πώς θέλεις να σου θυμίζω τη συμφωνία μας;