Κρυφή απειλή για την υγεία εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων είναι η ηπατίτιδα. Οι ιοί κάνουν θραύση, οδηγώντας σε χρόνια νόσο ή και στον θάνατο τους φορείς. Εκτιµάται ότι τέσσερις στους πέντε δεν γνωρίζουν ότι φέρουν τους ιούς Β και C και το ανακαλύπτουν τυχαία, συχνά όταν η νόσος έχει κάνει αρκετή ζηµιά στο ήπαρ.
Το ήπαρ (συκώτι) είναι ένα ζωτικό όργανο που βρίσκεται στο δεξιό άνω
τµήµα της κοιλιακής χώρας. Εχει πολλές λειτουργίες και διαδραµατίζει
σηµαντικό ρόλο στον µεταβολισµό, στη σύνθεση παραγόντων πήξης του
αίµατος για τον έλεγχο αιµορραγιών, στην παραγωγή ουσιών απαραίτητων στη
µάχη κατά των λοιµώξεων, καθώς και στην αποµάκρυνση τοξικών ουσιών και
φαρµάκων από τον οργανισµό.
Στην περίπτωση που προσβληθεί από ιούς ή υποστεί βλάβη από άλλα
αίτια όπως τοξίνες, φάρµακα, αλκοόλ, αναπτύσσεται φλεγµονή (ερεθισµός)
και νέκρωση, κατάσταση η οποία ονοµάζεται ηπατίτιδα.
Σύµφωνα µε τους ειδικούς του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσηµάτων
(ΚΕΕΛΠΝΟ), οι πιο γνωστοί ιοί ηπατίτιδας είναι οι Α, Β, C, D και Ε.
Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι ιοί οι οποίοι δεν προσβάλλουν αποκλειστικά το
ήπαρ, αλλά µπορεί να προκαλέσουν ηπατίτιδα ταυτόχρονα µε προσβολή και
άλλων οργάνων του ανθρώπου και χαρακτηρίζονται ως ηπατοτρόποι ιοί. Η
οξεία ηπατίτιδα εµφανίζεται λίγες εβδοµάδες έως µήνες µετά την είσοδο
του ιού της ηπατίτιδας στο ανθρώπινο σώµα.
Τα κύρια συµπτώµατα είναι έντονη αδυναµία, καταβολή, ανορεξία, ναυτία, εµετός, διάρροια, µυαλγίες, αίσθηµα βάρους στο δεξιό άνω τµήµα της κοιλιάς, αρθραλγίες, πονοκέφαλος, πυρετός και αποστροφή στο κάπνισµα. Ορισµένοι ασθενείς ενδέχεται να εµφανίσουν ίκτερο (κιτρινίζουν), σκοτεινόχρωµα ούρα (σαν κονιάκ), αποχρωµατισµό κοπράνων (σαν στόκος).
Είναι πιθανό να µην υπάρχουν καθόλου συµπτώµατα ή να είναι πολύ ήπια. Σπάνια (1% έως 2%), η οξεία ηπατίτιδα έχει πολύ βαριά πορεία, οπότε χαρακτηρίζεται ως κεραυνοβόλος οξεία ηπατίτιδα µε αυξηµένη θνητότητα (70% έως 90%).
Χρόνια ιογενής ηπατίτιδα προκαλείται από τους ιούς της ηπατίτιδας Β, C και D και αναπτύσσεται στους ασθενείς που το αµυντικό τους σύστηµα δεν κατορθώνει να αποβάλει τον ιό.
Στους ασθενείς µε χρόνια ηπατίτιδα και παρά την έλλειψη συµπτωµάτων, η ύπαρξη του ιού εξακολουθεί να προκαλεί ερεθισµό και να καταστρέφει το ήπαρ. Αποτέλεσµα αυτού είναι η ανάπτυξη ινώδους ιστού (ουλή) µέσα στο ήπαρ.
Εάν τα τρία τέταρτα του ήπατος µετατραπούν σε ινώδη ιστό, το ήπαρ δεν είναι πια σε θέση να λειτουργήσει σωστά, κατάσταση που ονοµάζεται κίρρωση.
Οι ασθενείς µε κίρρωση µπορεί να είναι ασυµπτωµατικοί στα πρώτα στάδια της κίρρωσης, αλλά καθώς η ηπατική νόσος προοδευτικά επιβαρύνεται µπορεί να εµφανισθούν ασκίτης (υγρό στην κοιλιά), αιµορραγία από φλέβες του οισοφάγου (κιρσοί), εγκεφαλοπάθεια (αλλαγή της διανοητικής κατάστασης και συµπεριφοράς) ή ίκτερος. Ολοι οι ασθενείς µε κίρρωση έχουν αυξηµένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του ήπατος.
Στην περίπτωση της οξείας ηπατίτιδας δεν υπάρχει ανάγκη ειδικής θεραπείας, παρά µόνον υποστηρικτική αγωγή και παρακολούθηση για την περίπτωση εµφάνισης επιπλοκών. Εξαίρεση αποτελεί η οξεία ηπατίτιδα C, στην οποία η µετάπτωση σε χρονιότητα µειώνεται µε τη βοήθεια ειδικής θεραπείας.
Αντίθετα, ανάγκη από ειδική φαρµακευτική θεραπεία έχει σηµαντικό ποσοστό ασθενών µε χρόνια ηπατίτιδα. Η θεραπεία έχει ως στόχο την εκρίζωση του ιού της ηπατίτιδας και την πρόληψη της ανάπτυξης κίρρωσης και καρκίνου του ήπατος.
Τα κύρια συµπτώµατα είναι έντονη αδυναµία, καταβολή, ανορεξία, ναυτία, εµετός, διάρροια, µυαλγίες, αίσθηµα βάρους στο δεξιό άνω τµήµα της κοιλιάς, αρθραλγίες, πονοκέφαλος, πυρετός και αποστροφή στο κάπνισµα. Ορισµένοι ασθενείς ενδέχεται να εµφανίσουν ίκτερο (κιτρινίζουν), σκοτεινόχρωµα ούρα (σαν κονιάκ), αποχρωµατισµό κοπράνων (σαν στόκος).
Είναι πιθανό να µην υπάρχουν καθόλου συµπτώµατα ή να είναι πολύ ήπια. Σπάνια (1% έως 2%), η οξεία ηπατίτιδα έχει πολύ βαριά πορεία, οπότε χαρακτηρίζεται ως κεραυνοβόλος οξεία ηπατίτιδα µε αυξηµένη θνητότητα (70% έως 90%).
Χρόνια ιογενής ηπατίτιδα προκαλείται από τους ιούς της ηπατίτιδας Β, C και D και αναπτύσσεται στους ασθενείς που το αµυντικό τους σύστηµα δεν κατορθώνει να αποβάλει τον ιό.
Στους ασθενείς µε χρόνια ηπατίτιδα και παρά την έλλειψη συµπτωµάτων, η ύπαρξη του ιού εξακολουθεί να προκαλεί ερεθισµό και να καταστρέφει το ήπαρ. Αποτέλεσµα αυτού είναι η ανάπτυξη ινώδους ιστού (ουλή) µέσα στο ήπαρ.
Εάν τα τρία τέταρτα του ήπατος µετατραπούν σε ινώδη ιστό, το ήπαρ δεν είναι πια σε θέση να λειτουργήσει σωστά, κατάσταση που ονοµάζεται κίρρωση.
Οι ασθενείς µε κίρρωση µπορεί να είναι ασυµπτωµατικοί στα πρώτα στάδια της κίρρωσης, αλλά καθώς η ηπατική νόσος προοδευτικά επιβαρύνεται µπορεί να εµφανισθούν ασκίτης (υγρό στην κοιλιά), αιµορραγία από φλέβες του οισοφάγου (κιρσοί), εγκεφαλοπάθεια (αλλαγή της διανοητικής κατάστασης και συµπεριφοράς) ή ίκτερος. Ολοι οι ασθενείς µε κίρρωση έχουν αυξηµένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του ήπατος.
Στην περίπτωση της οξείας ηπατίτιδας δεν υπάρχει ανάγκη ειδικής θεραπείας, παρά µόνον υποστηρικτική αγωγή και παρακολούθηση για την περίπτωση εµφάνισης επιπλοκών. Εξαίρεση αποτελεί η οξεία ηπατίτιδα C, στην οποία η µετάπτωση σε χρονιότητα µειώνεται µε τη βοήθεια ειδικής θεραπείας.
Αντίθετα, ανάγκη από ειδική φαρµακευτική θεραπεία έχει σηµαντικό ποσοστό ασθενών µε χρόνια ηπατίτιδα. Η θεραπεία έχει ως στόχο την εκρίζωση του ιού της ηπατίτιδας και την πρόληψη της ανάπτυξης κίρρωσης και καρκίνου του ήπατος.
