Δευτέρα 20 Αυγούστου 2012


Ηλιακά εγκαύματα
Τα ηλιακά εγκαύματα προκαλούνται από την αλόγιστη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία ή την τεχνητή υπεριώδη ακτινοβολία (σολάριουμ).Ο απαιτούμενος χρόνος έκθεσης για την πρόκληση εγκαύματος διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο αλλά και από περιοχή σε περιοχή καθώς εξαρτάται από δύο βασικούς παράγοντες: Τον τύπο του δέρματος και το γεωγραφικό πλάτος που βρισκόμαστε όταν καθόμαστε στον ήλιο. Οι πιο ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες (φωτότυποι I και II), είναι πιο ευαίσθητες στην υπεριώδη ακτινοβολία και καίγονται πιο εύκολα. Παράλληλα, η έκθεση στον ήλιο σε περιοχές με γεωγραφικό πλάτος κοντά στον ισημερινό συνήθως οδηγεί πιο γρήγορα σε έγκαυμα.
Τα ηλιακά εγκαύματα είναι εγκαύματα της επιδερμίδας που οφείλονται αποκλειστικά στην υπεριώδη ακτινοβολία και όχι στην θερμότητα των ηλιακών ακτίνων. Υπάρχουν τρία είδη υπεριώδους ακτινοβολίας, η UVA, η UVB και η UVC, που αντιστοιχούν σε διαφορετικά μήκη κύματος του ηλιακού φάσματος. Πιο βλαβερή είναι η ακτινοβολία UVB καθώς συνδέεται πιο άμεσα με τον καρκίνο του δέρματος, ο οποίος προκαλείται από την πολύχρονη και αλόγιστη έκθεση στον ήλιο (χωρίς προστασία).
Παράλληλα και οι δυο ακτινοβολίες UVA και UVB, ευθύνονται άμεσα αλλά και έμμεσα για την φωτογήρανση της επιδερμίδας. Με τον όρο φωτογήρανση εννοούμε την πρόωρη γήρανση της επιδερμίδας με την εμφάνιση ρυτίδων, κηλίδων και (ακτινικών) φακίδων. Φακίδες κάνουν πιο εύκολα τα ανοιχτόχρωμα δέρματα ενώ σκουρόχρωμες κηλίδες εμφανίζονται στις πιο σταράτες επιδερμίδες, με πλεόνασμα μελανίνης. Επειδή οι τεχνητές πηγές υπεριώδους ακτινοβολίας (σολάριουμ και sunbeds), μιμούνται την φυσική ηλιακή ακτινοβολία, έχουν την ίδια επίδραση στην επιδερμίδα και συνεπώς συχνά προκαλούνται εγκαύματα και από solarium.
Πως εκδηλώνονται τα ηλιακά εγκαύματα
Τα ηλιακά εγκαύματα εκδηλώνονται με ένα ευρύτατο φάσμα συμπτωμάτων. Τα επιφανειακά εγκαύματα εκδηλώνονται σαν απλό ερύθημα ή φλεγμονή που εμφανίζεται από τέσσερις έως έξι ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, η φλεγμονή μπορεί να είναι επώδυνη και να καλυφθεί μέσα σε λίγες ώρες από μεγάλες φουσκάλες γεμάτες με κιτρινόχρωμο υγρό. Οι φουσκάλες αυτές λέγονται πομφόλυγες και το υγρό που περιέχεται σε αυτές είναι ορός.
Ακόμα πιο σοβαρά είναι τα εγκαύματα που εκδηλώνονται σε μεγαλύτερη έκταση του σώματος (έως και 90%, μαζί με τεράστιες απώλειες ηλεκτρολυτών, αφυδάτωση και κάποιες συστηματικές επιπλοκές όπως σοκ (απώλεια των αισθήσεων, υπόταση, σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία και λοιμώξεις εξαιτίας της εκτεταμένης καταστροφής της επιδερμίδας.
Σε ηλιακά εγκαύματα τέτοιας σοβαρότητας μπορεί να παρουσιαστούν και άλλα συστηματικά συμπτώματα, όπως πυρετό, ρίγη, πονοκέφαλος, ναυτία και τάση για εμετό.
Η απώλεια της επιδερμίδας ξεκινά περίπου τέσσερις ημέρες μετά το ηλιακό έγκαυμα. Ανάλογα με το πόσο σοβαρά είναι τα ηλιακά εγκαύματα, η διαδικασία της ανάρρωσης διαρκεί από μερικές ημέρες έως και λίγες εβδομάδες.
Πως αντιμετωπίζονται τα ηλιακά εγκαύματα
Ακόμα και αν υποστούμε ήπια εγκαύματα επιβάλλεται να λάβουμε κάποια μέτρα (στο σπίτι) για την άμεση ανακούφιση των οδυνηρών συμπτωμάτων. Η πρώτη κίνηση μετά από ηλιακό έγκαυμα είναι να αφήσουμε πάνω στην πληγείσα περιοχή κρύο νερό να τρέξει για λίγα λεπτά. Επίσης μπορούμε να απλώσουμε κομπρέσες από κρύο χαμομήλι που έχουμε αφήσει στο ψυγείο για να παγώσουν ή κομπρέσες από γιαούρτι ή κρύο γάλα, που επίσης βοηθούν στην αποκατάσταση των βλαβών στα ήπια εγκαύματα. Προσοχή όμως: Αποφεύγουμε να τρίβουμε την περιοχή με το ηλιακό έγκαυμα (με νερό σαπούνι, το χέρι ή πετσέτα) και δεν απλώνουμε πάνω στα ηλιακά εγκαύματα καμία καλλυντική κρέμα, γαλάκτωμα, λοσιόν ή λάδι, που έχουμε στο σπίτι για την καθημερινή περιποίηση του προσώπου ή του σώματος. Αν χρειαστεί μπορούμε να λάβουμε συμπληρωματικά αντιφλεγμονώδη φάρμακα (χάπια με ιμποπρουφένη) ή αναλγητικά όπως η ασπιρίνη που καταπολεμούν τον πόνο. Επίσης μπορούμε να απλώσουμε απευθείας πάνω στα ηλιακά εγκαύματα αντιφλεγμονώδη σκευάσματα τοπικής χρήσης (κρέμες) που περιέχουν και κορτιζόνη, ώστε να περιορίσουν το έγκαυμα ή να προλάβουν τις φουσκάλες. Για καλύτερο αποτέλεσμα είναι προτιμότερο να ζητούμε συμβουλές από δερματολόγο, που θα μας δώσει σαφείς οδηγίες αντιμετώπισης των βλαβών αναλόγως της έκτασης της βλάβης στην επιδερμίδα. Φυσικά μετά από κάθε ηλιακό έγκαυμα απαγορεύεται η περαιτέρω έκθεση στον ήλιο για τουλάχιστον μια εβδομάδα, ενώ η πληγείσα περιοχή πρέπει να καλύπτεται με ελαφρά ρούχα από βαμβακερό ή λινό ύφασμα και σε φαρδιά γραμμή για να μην πιέζουν την περιοχή με τα ηλιακά εγκαύματα.
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, όπου τα ηλιακά εγκαύματα συνοδεύοντα από σοκ είναι απαραίτητη η εισαγωγή σε νοσοκομείο προκειμένου να δοθούν στον ασθενή ηλεκτρολύτες και υγρά ενδοφλεβίως, αλλά και να δεχτούν την κατάλληλη φροντίδα τα ηλιακά εγκαύματα προκειμένου να μην μολυνθούν.
Συμβουλές για τα παιδιά ώστε να μη πάθουν ηλιακά εγκαύματα
Τα παιδιά είναι πολύ πιο ευάλωτα στις βλαβερές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας και γι αυτό παθαίνουν ηλιακά εγκαύματα πολύ πιο εύκολα (και σε μικρότερο χρόνο έκθεσης στον ήλιο) από τους ενήλικες. Σύμφωνα με τη σχετική προειδοποίηση που έχει εκδώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, τα παιδιά σχολικής ηλικίας μπορούν να πάθουν ηλιακά εγκαύματα μέσα σε 15-20 λεπτά έκθεσης στον ήλιο. Λαμβάνοντας δε υπόψη και το ότι η ηλιακή ακτινοβολία γίνεται ολοένα και πιο επιθετική λόγω της τρύπας του όζοντος μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί τα παιδιά πρέπει να αποφεύγουν την πολύωρη έκθεση στον ήλιο και να «φορούν» πάντοτε αντηλιακό με πολύ υψηλό δείκτη προστασίας (SPF50+). Άλλωστε η παιδική επιδερμίδα εξ' ορισμού ανήκει στον πιο ευαίσθητο τύπο δέρματος (φωτότυπο Ι) και γι αυτό η αντοχή της στον ήλιο δεν συγκρίνεται με εκείνη των ενηλίκων. Αν πάντως τα παιδιά πάθουν ηλιακά εγκαύματα κάνουμε ό,τι και στους ενήλικες (σε ήπια εγκαύματα) και ζητάμε την συμβουλή γιατρού για πιο σαφείς οδηγίες αν η κατάσταση είναι πιο σοβαρή.
Ηλιακά εγκαύματα και καρκίνος του δέρματος
Η αλόγιστη και παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο (χωρίς προστασία) συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση καρκίνου του δέρματος. Ο καρκίνος του δέρματος που οφείλεται στα ηλιακά εγκαύματα και την εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο εκδηλώνεται μετά την ηλικία των πενήντα ετών και αφορά κυρίως τους δυο καλοήθεις τύπους καρκίνου του δέρματος, το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.
Οι αλλοιώσεις αυτές εμφανίζονται σταδιακά, στις περιοχές που έχουν συσσωρεύσει μεγαλύτερη ποσότητα ηλιακής ακτινοβολίας όπως είναι το πρόσωπο και η επάνω πλευρά της ράχης. Στην αρχή πρόκειται για μικρές ερυθρές αλλοιώσεις που στη συνέχεια εξελίσσονται σε μεγαλύτερες ανάγλυφες βλάβες. Επειδή μόνο οι ειδικοί μπορούν να διαγνώσουν και να αντιμετωπίσουν σωστά αυτές τις αλλοιώσεις από ηλιακά εγκαύματα, συμβουλευτείτε τον δερματολόγο σας αν παρατηρήσετε τέτοιου είδους προβλήματα στο δέρμα σας.
Υπάρχει και μια άλλη μορφή καρκίνου του δέρματος που είναι πολύ πιο σοβαρή. Πρόκειται για το μελάνωμα που συνήθως ξεκινά από ένα μελαγχρωματικό σπίλο, δηλαδή μια ελιά του δέρματος. Υπάρχει βέβαια και η πιθανότητα το μελάνωμα να εμφανιστεί εξαρχής μόνο του (όχι πάνω σε προϋπάρχουσα ελιά), αλλά αυτό συμβαίνει πιο σπάνια. Το μελάνωμα είναι πολύ επικίνδυνο γιατί είναι κακοήθης επιθετικός καρκίνος και μπορεί να έχει μοιραία εξέλιξη για τον ασθενή. Ο κίνδυνος να εμφανιστεί μελάνωμα αυξάνεται με την αλόγιστη και παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο και έχει αποδειχθεί ότι τα επαναλαμβανόμενα σοβαρά ηλιακά εγκαύματα σε νεαρή ηλικία αυξάνουν τις πιθανότητες για μελάνωμα στην ενήλικη ζωή.

ΠΗΓΗ:Πηνελόπη Τυμπανίδου:
  • δερματολόγος-αφροδισιολόγος,
  • διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Λονδίνου